جهادِ پیشرفت؛ ریشه ها و شاخص ها 🎥

هانی ایرانمنش

هانی ایرانمنش، مسئول مرکز رشد ستاد پیشرفت جامع و پژوهشگر حوزه اجتماعی است که تبیین جدیدی از مفهوم جهاد در گام دوم انقلاب اسلامی می پردازد. آنچه در ذیل آمده بخشی از مباحث ارایه شده توسط او در جمع فعالان جهادی خراسان رضوی است. ایرانمنش در این جلسه به بازخوانی سیر تطور فعالیت جریان‌های انقلابی خودجوش پرداخته و سپس درباره چیستی و ویژگی‌های «جهاد پیشرفت» طرح بحث می‌کند.

نگاهی بر وضعیت جبهه انقلاب در دهه ۹۰
جبهه انقلاب در دهه ۹۰ در حوزه‌های مختلف رسانه‌ای، مذهبی، پژوهشی و غیره فعالیت‌های متنوعی داشت اما با ورود به دهه ۹۰ متوجه یک خلاء اصلی شد و آن عدم ارتباط وثیق جریان‌های خودجوش انقلابی با مردم بود؛ از اینجا بود که مسئله «خدمات اجتماعی» برجسته شد. ریشه‌های شکل‌گیری این نگاه عبارت بود از: تحولات مدیریتی در آستان قدس، کمیته امداد، ورود حاج حسین یکتا به حوزه خدمات اجتماعی، شکل‌گیری قرارگاه پیشرفت و آبادانی، سخنرانی رهبر انقلاب در جمع طلاب (و تاکید بر این بحث که ارایه خدمات اجتماعی هم از وظایف روحانیت است)، دورِ جدیدی از فعالیت مجموعه‌های دانشگاهی و… .
در مجموع از ثمرات این حرکت، این بود که تعداد گروه‌های جهادیِ فعال حداقل ۱۰ برابر شد، هزاران خیریه جدید شکل گرفت و صدها نیروی جدید جوان به حوزه اشتغال‌زایی و خدمات اجتماعی ورود کردند؛ با این وجود، چالشی در این مسیر وجود داشت؛ در واقع جریان‌های معارض و رقیب که واضح‌ترینش، سازمان‌های توسعه جهانی‌اند، هم همین خدمات اجتماعی را وجهه کار خود کردند؛ چه در جهان، چه در ایران. بسیاری از مواقع، جریان انقلابی و آنها، شانه به شانه هم کار می‌کردند! چالش اصلی مربوط به عقبه فکری آنهاست که شامل یک برنامه جهانی مبتنی بر نظریات توسعه پایدار است و در تعارض با فلسفه انقلاب اسلامی و حرکت اجتماعی انقلاب است. به‌عنوان مثال برنامه آموزش وتوانمندسازی زنان ارگان UNDP مبتنی بر نظریات فمینیسم است! یا مبانی چالش برانگیز سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ که آخرین سند توسعه جهانی است و اخیرا منتشر شده است.
متاسفانه یکی از نقاط ضعف جریان‌های انقلابی، این است که خیلی روی این سندها و مبانی آن تسلط ندارند؛ در حالی که درگیر مسئله کلان و مبنایی «پیشرفت» هستند. مثلا تصور می‌شود که سند ۲۰۳۰ یک سند مربوط به مسائل آگاه‌سازی جنسی است؛ در حالی که این سند، یک طرح مفصل و مشروح در ارتباط با اداره اجتماعی و حکمرانی است که ۲۸ عرصه دارد و فقط یکی از این عرصه‌ها مسئله آموزش است؛ حوزه فقر، زنان، روستا، اشتغال، محیط زیست، جمعیت، شیوه اداره اقتصاد و… دیگر مباحث این سند است.

ورود به دوره جهادِ پیشرفت
به هر حال متوجه شدیم که با یک پدیده منسجم برنامه‌ریزی شده جهانی برای مدیریت اجتماعی، مواجهیم و اگر مرزبندی دقیقی صورت نگیرد، فعالیت‌های ما نیز در خدمت آنان قرار می‌گیرد؛ کما اینکه در مقاطعی این اتفاق افتاد و بعضی گروه‌های جهادی با این نهادها تفاهم‌نامه‌هایی منعقد کردند! از این‌رو، گروه‌های خودجوش مردمی با این سوال مبنایی مواجه شدند: «چگونه بایستی در حوزه خدمات اجتماعی کار کنیم؟» پاسخی که بر اساس بیانات رهبرانقلاب دست آمد این بود: «گره زدن خدمات اجتماعی به نظریه پیشرفت»؛ حضرت آقا در آخرین سال دهه ۸۰ گفتند اگر بخواهیم به تمدن اسلامی برسیم نیازمند نقشه راهی «متفاوت» از توسعه هستیم که ایرانی، اسلامی و مبتنی بر مسائل واقعی جامعه خودمان باشد و از اینجا بود که بحث «الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت» مطرح شد؛ به این ترتیب بود که وارد دوره جدیدی از نقش‌آفرینی اجتماعی یعنی «جهاد پیشرفت» شدیم.