با مردم، برای مردم 🎥
نگاهی به الگوی کار فرهنگی-اجتماعی در طراز انقلاب
روح الله ایزدخواه
آنچه در ادامه می‌خوانید خلاصه گزارشی است از دو سخنرانی دکتر روح‌الله ایزدخواه نماینده مجلس و کارشناس مسائل فرهنگی و اقتصادی که در همایش اجتماع فعالان جبهه فرهنگی اجتماعی انقلاب اسلامی در مشهد ایراد شده است. فیلم کامل این دو سخنرانی در کانال آپارات «یاران خراسانی» قابل مشاهده است.
امام(ره) و «توسل» به مردم!
امام خمینی(ره) در سال۶۲، نگاه مبنایی خود به نقش مردم در پیشرفت کشور را چنین بیان می‌کند: «بدون پشتيبانيِ (مردم) نمي‌توان كار كرد و پشتيباني هم به اين نيست كه مردم الله‌اكبر بگويند؛ اين پشتيباني
نيست. پشتيباني اين است كه مردم همكاري كنند و شما به آنها مجال بدهيد كه همكاري كنند. معني پشتيباني اين است كه خود آنها عمل بكنند. كه اگر اين‌گونه عمل شود، هم سرمايه‌هايي كه ممكن است نياورده باشند وارد مي‌شود و هم اينكه اشخاصي كه فكر مي‌كنند جمهوري اسلامي نمي‌خواهد براي مردم كار كند، می‌فهمند كه اين‌گونه نيست و مي‌خواهد كار كند». عبارت آغازین امام در صدور فرمان تشکیل جهادسازندگی چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ ما در مشکلات باید متوسل بشویم به ملت.» مفهوم «توسل» به ملت، دارای معنای عمیق و خاصی در منظومه فکری امام و انقلاب است که اساساً با الگوهای رایج «مشارکت» که برآمده از تئوری‌های غربی است، تفاوتی بنیادین دارد.
وظیفه جهادگر؛ «به هم‌رسانی» مردم-امکانات
اگر به حرکت‌های اصیل اجتماعی جهادی برآمده از انقلاب اسلامی در دهه ۶۰ نگاهی بیندازیم مواردی نظیر جهاد سازندگی در عرصه روستاها، نهضت سوادآموزی در عرصه آموزش، جهاد دانشگاهی در بحث علم و فناوری، بسیج در عرصه امور دفاعی و جنگ، جهاد خودکفایی در حوزه صنعت و.. را مشاهده می‌کنیم. فصل مشترک همه این حرکت‌ها اولاً این بوده که مردم در متن کار بوده‌اند. کار، توسط مردم انجام می‌گرفته است نه «برای» مردم؛ چراکه اکثر این حرکت‌ها از سازمان مشخص و کادر استخدامی و… برخوردار نبودند که بگوییم پشتوانه بوروکراتیکی داشته‌اند، بلکه با حضور واقعی خود مردم پاگرفته‌اند. ویژگی بعدی این حرکت‌ها در این است که جهادگر قرار نبوده صفر تا صد کار را انجام بدهد و کار به نام او و توسط او آغاز شود و اتمام یابد. خیر! بلکه رسالت و ماموریت جهادگر، آزادسازی انرژی عوامل تأثیرگذار برای حل مسئله بوده است. اساس کار توسط خود مردم صورت می‌گرفته است. ویژگی بعدی، این بوده که جهادگران در واقع نقش به هم‌رسانی عوامل را عهده‌دار بوده‌اند. جهادگران نیازها، امکانات و ظرفیت‌ها را شناسایی می‌کردند و «توسط» مردم این دو را به یکدیگر متصل می‌ساختند. کار را مردم شروع می‌کنند و مردم به اتمام می‌رسانند، جهادگر در میدان است لیکن نقشش به هم‌رسانی عوامل و زمینه‌های مورد نیاز برای حل مسئله است.
هدف نهایی: تحقق اسلام ناب محمدی
حضرت امام در آخرین پیامشان به جهاد سازندگی در سال ۶۷ فراز تاریخی و مهمی می‌فرمایند: «جهاد، شمایل دنیای آزادی و استقلال در عرصه کار و تلاش و پیکار علیه فقر و تنگدستی و رذالت و ذلت است.» و بعد از این می‌فرمایند: «فرزندان عزیز جهادی‌ام! به تنها چیزی که باید فکر کنید به استواری پایه‌های اسلام ناب محمدی – صلی الله علیه و آله و سلم – است.» این تعریف و نگاه امام به مسئله جهاد و کار اجتماعی است. بنابراین ماموریتی که امام برای کار جهادی می‌بینند تحقق اسلام ناب محمدی ذیل تمدن اسلامی است. از این منظر اگر به ماموریتی که رهبر انقلاب بر عهده فعالان انقلابی گذاشتند نگاه کنیم، درمی‌یابیم که رسالت سنگینی بر دوش همه فعالان این حوزه است. حضرت آقا در اول خردادماه ۹۸ در این زمینه می‌فرمایند: «…در هر برهه‌ای از زمان، راهکارهای عملی مورد نیاز است…آنچه شما سؤال می‌کنید -یعنی نسل جوان ممکن است سؤال کند و یک سؤال مستتری است- همین است که بالاخره راهکار عملی برای اینکه ما بتوانیم به عنوان یک جوان وارد میدان بشویم چیست؟ این تمرکز، این ایجاد برنامه کار، پیدا کردن راهکار، ارائه راهکار، برنامه‌ریزی، به عهده چه کسی است؟ این به عهده جریان‌های حلقه‌های میانی است. این، نه به عهده رهبری است، نه به عهده دولت است، نه به عهده دستگاه‌های دیگر است؛ [بلکه] به عهده مجموعه‌هایی از خود ملّت است که خوشبختانه امروز ما این را کم هم نداریم…» مدل عملیاتی این مسیر هم «آتش به اختیار» است. یعنی معطل هیچ ارگان و نهادی نباید ماند. اگر دستگاه‌های دولتی و دیگرانی به کمک آمدند چه بهتر، و گرنه خودمان باید بزنیم به خط. البته این بدین معنا نیست که ما منتزع از حکومت و دستگاه‌های دولتی کار می‌کنیم. بلکه با تعامل فعالانه با دستگاه‌های مربوط اما بدون در انتظار ماندن و معطل ماندن حمایت آنان به میدان می‌رویم.
آخرین نکته اینکه شاخص اصلی فعالیت جهادی، نقش‌آفرینی در میدان است. یک وقتی سردار جعفری می‌گفت ما در جنگ فهمیدیم که مدل عملیات در میدان طراحی می‌شود نه در ستاد! مثال معروفی که در این زمینه می‌زنند آموزش شناست. شما در کلاس درس، صد ساعت هم تئوری آموزش شنا بدهی، فایده‌ای ندارد. بلکه باید به آب زد. بنابراین بایستی توجه کنیم هیچ طرح و الگوی کارآمدی از اتاق‌های دربسته و بیگانه با میدان، درنخواهد آمد.
اصول و روش های حرکت های اجتماعی جهادی؛ دکتر روح الله ایزد خواه
ادبیات نظری هسته های پیشرفت؛ دکتر روح الله ایزد خواه
